मेजर ध्यानचंद हे भारतीय हॉकीच्या इतिहासातील सर्वात महान खेळाडू मानले जातात. त्यांना “हॉकीचे जादूगार” म्हणून संपूर्ण जग ओळखते. त्यांच्या अप्रतिम बॉल कंट्रोल, अचूक पासिंग, गती आणि असामान्य खेळामुळे त्यांनी भारताला सलग तीन ऑलिंपिकमध्ये सुवर्णपदक जिंकून दिले.
प्रारंभीचे जीवन
जन्म: २९ ऑगस्ट १९०५, प्रयागराज (उत्तर प्रदेश)
वडिलांचे नाव: शारदानंद सिंह
ध्यानचंद यांचे बालपण सैनिकी वातावरणात गेले. सुरुवातीला ते कुस्ती खेळत असत, पण सैन्यात दाखल झाल्यानंतर त्यांची हॉकीशी ओळख झाली आणि ते याच खेळात चमकू लागले.
हॉकी कारकीर्द आणि प्रमुख कामगिरी
1. ऑलिंपिकमधील सुवर्णकाळ
1928 – ॲम्स्टरडॅम: भारताला सुवर्णपदक; ध्यानचंद सर्वाधिक गोल करणारे खेळाडू
1932 – लॉस एंजेलिस: भारताचा विक्रमी विजय, ध्यानचंद आणि रूपसिंग यांची जोडी दैदिप्यमान
1936 – बर्लिन: ॲडॉल्फ हिटलर सुद्धा ध्यानचंद यांच्या खेळाचा चाहता बनला; भारताने जर्मनीला 8–1 ने पराभूत केले
2. “जादूगार” पदवी कशी मिळाली?
ध्यानचंद यांच्या स्टिक-कंट्रोलमुळे लोकांना वाटत असे की त्यांच्या स्टिकला चुंबक लावलेले आहे. काही देशांनी तर त्यांच्या स्टिकची तपासणीही केली होती!
विक्रम
आंतरराष्ट्रीय सामन्यांमध्ये 400 पेक्षा जास्त गोल
भारतीय सैन्यात मेजर पद
त्यांच्या नावाने 29 ऑगस्ट भारतात राष्ट्रीय क्रीडा दिन म्हणून साजरा केला जातो
पुरस्कार आणि सन्मान
पद्मभूषण (1956)
हॉकी स्टेडियम, पुरस्कार व रस्ते त्यांच्या नावाने
आंतरराष्ट्रीय हॉकी महासंघाकडून सर्वकालीन महान खेळाडूंपैकी एक म्हणून गौरव
ध्यानचंद यांचे व्यक्तिमत्त्व
मेजर ध्यानचंद अतिशय साधे, शिस्तप्रिय आणि राष्ट्रनिष्ठ होते. वैयक्तिक कीर्तीपेक्षा ते संघभावनेला महत्त्व देत. त्यांच्या खेळामुळे भारत जगातील हॉकी साम्राज्य बनला.
मृत्यू
मृत्यू: ३ डिसेंबर १९७९
मेजर ध्यानचंद यांचा वारसा (Legacy)
भारतीय हॉकीची सुवर्णकाळातील ओळख
तरुण खेळाडूंना प्रेरणा
खेळाडूपण, समर्पण आणि विनम्रतेचे प्रतीक
राष्ट्रीय क्रीडा पुरस्कार “मेजर ध्यानचंद खेल रत्न” हा सन्मान त्यांच्या नावाने
